10. อนาถปิณฑิกสูตร

[275] อนาถบิณฑิกเทวบุตร ยืนอยู่ ณ ที่ควรส่วนข้างหนึ่งแล้ว
ได้กล่าวคาถาเหล่านี้ ในสำนักพระผู้มีพระภาคเจ้าว่า
ก็พระเชตวันนี้นั้น อันหมู่แห่งท่าน
ผู้แสวงคุณพำนักอยู่ พระธรรมราชาก็
ประทับอยู่แล้ว เป็นที่ให้เกิดปีติแก่ข้า
พระองค์. สัตว์ทั้งหลาย ย่อมบริสุทธิ์ด้วย
ส่วน 5 นี้ คือ กรรม วิชชา ธรรม ศีล
และชีวิตอันอุดม หาใช่บริสุทธิ์ด้วยโคตร
หรือทรัพย์ไม่. เพราะเหตุนั่นแหละ บุรุษ
ผู้เป็นบัณฑิต เมื่อเล็งเห็นประโยชน์ของ
ตน พึงเลือกเฟ้นธรรมโดยแยบคายอย่างนี้
จึงจะบริสุทธิ์ในธรรมนั้น พระสารีบุตรรูป
เดียวเท่านั้น เป็นผู้ประเสริฐด้วยปัญญา
ศีล และอุปสมธรรม เครื่องสงบระงับ
ภิกษุใดเป็นผู้ถึงซึ่งฝั่ง คือนิพพาน ภิกษุ
นั้นก็พึงเทียบเท่าท่านพระสารีบุตรนั้น.
อนาถบิณฑิกเทวบุตร ครั้นได้กล่าวดังนี้แล้ว ก็ถวายบังคมพระผู้มี
พระภาคเจ้า ทำประทักษิณแล้วอันตรธานไปในที่นั้นเอง.
[276] ลำดับนั้น พระผู้มีพระภาคเจ้า เมื่อล่วงราตรีนั้นแล้ว
จึงตรัสเรียกภิกษุทั้งหลายมาว่า ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย เมื่อคืนนี้เทวบุตรองค์หนึ่ง

เมื่อสิ้นราตรีปฐมยาม มีวรรณะงามยิ่งนัก ทำพระวิหารเชตวันให้สว่างทั่วแล้ว
เข้ามาหาเรา อภิวาทเราแล้ว ได้ยืนอยู่ ณ ที่ควรส่วนข้างหนึ่ง เทวบุตรนั้น
ได้กล่าวคาถาเหล่านี้ในสำนักเราว่า
ก็พระเชตวันนี้นั้น อันหมู่แห่งท่าน
ผู้แสวงคุณพำนักอยู่ พระธรรมราชาก็
ประทับอยู่แล้ว เป็นที่ให้เกิดปีติแก่ข้า
พระองค์.
สัตว์ทั้งหลายย่อมบริสุทธิ์ด้วยส่วน 5
นี้ คือ กรรม วิชชา ธรรม ศีล และ
ชีวิตอันอุดม หาใช่บริสุทธิ์ด้วยโคตรหรือ
ทรัพย์ไม่.
เพราะเหตุนั้นแล คนผู้เป็นบัณฑิต
เมื่อเห็นประโยชน์ของตน พึงเลือกเฟ้น
ธรรมโดยแยบคาย อย่างนี้ จึงจะบริสุทธิ์
ในธรรมนั้น พระสารีบุตรรูปเดียวเท่านั้น
เป็นผู้ประเสริฐด้วยปัญญา ศีล และ
อุปสมธรรมเครื่องสงบระงับ ภิกษุใดเป็น
ผู้ถึงซึ่งฝั่ง ภิกษุนั้นก็พึงเยี่ยมเท่าท่าน
พระสารีบุตรนั้น.
ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย เทวบุตรนั้นครั้นได้กล่าวดังนี้แล้ว ก็อภิวาทเรา
ทำประทักษิณแล้ว อันตรธานไปในที่นั้นเอง.

[277] เมื่อพระผู้มีพระภาคเจ้าตรัสอย่างนี้แล้ว ท่านพระอานนท์
ได้ทูลพระผู้มีพระภาคเจ้าว่า ข้าแต่พระองค์ผู้เจริญ ก็เทวบุตรนั้นเห็นจะเป็น
อนาถบิณฑิกเทวบุตรแน่ อนาถบิณฑิกคฤหบดีได้เลื่อมใสยิ่งนักในท่านพระ-
สารีบุตร.
พระผู้มีพระภาคเจ้าตรัสว่า ดูก่อนอานนท์ ดีละ ๆ ข้อที่จะพึงคาดถึง
เธอคาดถูกแท้ ดูก่อนอานนท์ เทวบุตรนั้น ก็คือ อนาถบิณฑิกเทวบุตร.
จบ อนาถปิณฑิกสูตรที่ 10
จบ อนาถบิณฑิกวรรคที่ 2

อรรถกถา

ในอนาถบิณฑิกสูตรที่ 10 พระสังคีติกาจารย์กล่าวว่า เทวบุตรองค์ใด
องค์หนึ่ง ดังนี้ เพื่อประกาศความรู้โดยอนุมานของพระอานันทเถระ.
จบอรรถกถาอนาถปิณฑิกสูตรที่ 10
จบ วรรคที่ 2

รวมพระสูตรในอนาถบิณฑิกวรรคที่ 2

1. จันทิมสสูตร 2. เวณฑุสูตร 3. ทีฆลัฏฐิสูตร 4. นันทนสูตร
5. จันทนสูตร 6. วาสุทัตตสูตร 7. สุพรหมสูตร 8. กกุธสูตร 9. อุตตสูตร
10. อนาถบิณฑิกสูตร พร้อมทั้งอรรถกถา.